Θεματική Ενότητα ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

Μοιράζεται σε φωτοτυπία το διήγημα του Γ. Βλαχογιάννη, «Η Έξοδο». Γίνεται ανάγνωση από τον/την εκπαιδευτικό του διηγήματος. Σε χαρτόνι κρεμασμένο στον πίνακα είναι σε αραιά διαστήματα καταγεγραμμένες οι παρακάτω φράσεις του κειμένου, που σηματοδοτούν το ιστορικό γεγονός. Καλούνται οι μαθητές/τριες να καταγράψουν ατομικά σε post it χαρτάκια μια δική τους λέξη /ονοματική  φράση που ανακαλείται στο νου τους διαβάζοντας τα χωρία,  σχετική με την πολιορκία του Μεσολογγίου και την Έξοδο. Οι μαθητές/τριες κολλάνε τα χαρτάκια τους δίπλα στα χωρία. Δεν είναι απαραίτητο να κολλήσουν σε όλες τις φράσεις κάτι, ούτε να γίνει κάποια παρέμβαση (διόρθωση/κατεύθυνση).  Στόχος είναι να αποτυπωθούν οι υπάρχουσες ιστορικές γνώσεις. 

1. Η μπόμπα η τούρκικη τον έκοψε στα δυο, μόλις άρχιζε η πολιορκία. 
2. O Τούρκος νικήθηκε χίλιες φορές.
3. Η Ανθή η κόρη της, εφτά χρονώ μικρούλα κι άρρωστη, στα βάσανα μπασμένη, φάντασμα ζωντανό.
4. Το Μεσολόγγι τώρα τοιμάζεται να βγει.                            
5. Κι είναι τόσες άλλες, χήρες είτε ανύπαντρες, νιες και γριές, αντροντυμένες, έτοιμες να βγουν απόψε.
6. Μες στη θεοποντή… εκεί που πλάκωσε το κύμα το τρανό, και σάρωσε και σαρώθηκε.
7. βρέθηκε σε μια βρουλιά κρυμμένη.
8. Η Ανθίτσα πάει πια! Πάει και το Μεσολόγγι.

Εκτιμώμενος χρόνος: 20- 25 λεπτά 

Διαβάστε την απόφαση και το σχέδιο της Φρουράς για την Έξοδο καθώς και το ιστορικό πλαίσιο. Μπορείτε να τα βρείτε με τις παραπομπές σε ιστορικές πηγές εδώ: https://argolikivivliothiki.gr/2015/10/01/missolonghi/  αλλά και στα συνοδευτικά έγγραφα.

Με βάση αυτά που διαβάσατε συμπληρώστε τον πίνακα

Φωτογραφίστε το συμπληρωμένο πίνακα,  ώστε να τον παρουσιάσετε ως αρχείο στην ολομέλεια. Επισυνάψτε φωτογραφίες της στήλης που είναι αναγραμμένη η απόφαση της Φρουράς.

Εκτιμώμενος χρόνος: 60 λεπτά

Επιπλέον προαιρετική δραστηριότητα: Ζωγραφίστε ένα αντικείμενο/ μια σκηνή εμπνεόμενοι/ες από όσα μελετήσατε (εκτός χρόνου προγράμματος)

Ως βασική αιτία της εξόδου παρουσιάζεται και στο διήγημα του Βλαχογιάννη η πείνα/οι κακουχίες

Μελετήσετε για το ίδιο θέμα και τις παρακάτω μαρτυρίες.

1. Ο Μάγερ, μετά το Συμβούλιο [που αποφάσισε την Έξοδο] σε επιστολή του γράφει: «Καταντήσαμε εις τοιαύτην ανάγκην, ώστε να τρεφώμεθα από τα πλέον ακάθαρτα ζώα: γάτες, ποντίκια και σκυλιά. Υποφέρομεν φρικτά από πείναν και από δίψαν…».
2. Ο λογοτέχνης Δημήτρης Φωτιάδης γράφει: «Από τα μέσα του Φλεβάρη σε πολλά σπίτια έλειψε το ψωμί. Μια Μεσολογγίτισσα, Βαρβαρένα τη λέγανε, που γιατροπόρευε τον άρρωστο αδερφό μου Μήτρο, τέλειωσε την τροφή της και μυστικά, μαζί με δυο άλλες φαμελιές, σφάξανε ένα γαϊδουράκι και το φάγανε. Τους πέτυχα την ώρα που το τρώγανε. Τους ρώτησα που βρήκατε το κρέας και τρόμαξε η ψυχή μου άμα άκουσα πως είτανε γαϊδούρι… Μια συντροφιά αγωνιστές από τα Κράβαρα είχανε ένα σκύλο και κρυφά τονε σφάξανε και τον μαγείρεψαν. Μαθεύτηκε κι αυτό. Μέρα τη μέρα αβγάτιζε η πείνα κ’ έπεσε η πρόληψη να μην τρώνε ακάθαρτα κι άρχισαν πια ολοφάνερα να σφάζουν άλογα, μουλάρια και γαϊδούρια, ακόμα και να τα πουλάνε μια λίρα την οκά – και ποιος να πρωτοπάρει! Τρεις μέρες περάσανε και πάνε κι αυτά τα ζά.».
3. Ο Νικόλαος Κασομούλης στα «Ενθυμήματα Στρατιωτικά» γράφει: «Ο συνεργάτης του κου Γ. Μεσθενέα, τυπογράφου, καθήμενος εις την οικίαν μας, έσφαξεν και έφαγεν μίαν γάταν και έβαλεν τον ψυχογιόν του Στουρνάρη και εσκότωσεν άλλην μία. Τούτος υπέμνησεν εις τους άλλους και εις ολίγας ημέρας γάτα δεν έμεινεν. Ο Αγιομαυρίτης ιατρός εμαγείρευσεν τον σκύλον του… Οι στρατιώτες πλέον αυθαδίασαν και άρπαζαν οποιονδήποτε σκύλον ή γάτα εύρισκαν εις τον δρόμον. Άλογα δεν είχαν μείνει… Αρχίσαμε, περί τας 15 Μαρτίου ταις πικραλήθραις, χορτάρι της θάλασσας, το εβράζαμεν πέντε φοραίς έως ότου έβγαινεν η πικράδα… Εδόθησαν και εις τους ποντικούς, πλην ήτον ευτυχής όστις εδύνατο να πιάση έναν. Βατράχους δεν είχαμεν, κατά δυστυχίαν…».
4. Παρακολουθήστε το video Οι γυναίκες της εξόδου στην ηλεκτρονική διεύθυνση  https://www.youtube.com/watch?v=UTHAzNGSDog κρατήστε σημειώσεις για τα ερευνώμενα θέματα .

Συντάξτε ένα κείμενο 120-150 λέξεων για τις συνέπειες και την αντιμετώπιση της πείνας από τους πολιορκημένους στηριγμένοι/ες στο διήγημα του Γ. Βλαχογιάννη και τις παραπάνω πηγές. Επίσης να αναφερθείτε στους εκφραστικούς τρόπους που ο Βλαχογιάννης κάνει αισθητή την πείνα και την κακουχία. Αποθηκεύστε το κείμενό σας σε ψηφιακή μορφή, ώστε να το παρουσιάσετε στην ολομέλεια.

Εκτιμώμενος χρόνος: 60 λεπτά

Επιπλέον προαιρετική δραστηριότητα: Ζωγραφίστε αντικείμενο/ σκηνή εμπνεόμενοι/ες από όσα μελητήσατε (εκτός χρόνου προγράμματος)

• Εντοπίστε στο διήγημα και καταγράψτε τις φράσεις για την ενδυμασία που φόρεσε η χήρα και τα άρματα που ζώστηκε κατά την Έξοδο. Πρόκειται άραγε για μυθοπλασία;

Μελετήστε και τα παρακάτω για το ρόλο των  Μεσολογγιτισσών και των μικρών παιδιών στην πολιορκία και τις μάχες.

1. Κορδόση Α., «Οι γυναίκες της Εξόδου», Μεσολόγγι, Επτά Ημέρες-Η Καθημερινή, Αθήνα 24.4.1994, σ.8. (Γραπτές πηγές νο 13) https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/index.html?subpoint=72#10
2. Σολωμού Δ., Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Σχεδίασμα Γ, [12] https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/browse.html?cnd_id=10&text_id=3457 [13] https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/browse.html?cnd_id=10&text_id=3458 [14] https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/browse.html?cnd_id=10&text_id=3459
3. Ο Μάρκος Μπότσαρης και οι γυναίκες του Μεσολογγίου αμύνονται κατά των οθωμανικών στρατευμάτων (πίνακας, το νο 11 του οπτικού υλικού) https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/index.html?subpoint=129#8
4. Πιάτο με φιλελληνική παράσταση και επιγραφή στη γαλλική: «Οι γυναίκες του Μεσολογγίου στη μάχη». https://www.benaki.org/index.php?option=com_collectionitems&view=collectionitem&id=142264&Itemid=&lang=el
5. https://i.pinimg.com/originals/28/3a/54/283a5410fee78dab9501168b7b435449.jpg Η Ελληνίδα του Μεσολογγίου, μετά το 1850, συγγραφέας: Narducci Pierrot και χαράκτης Barni Giuseppe.
6. Ο όρκος του Λόρδου Βύρωνα στον τάφο του Μ. Μπότσαρη (Ludovico Lipparini) https://nhmuseum.gr/tmimata/mesa-stis-sylloges-tou-mouseiou/item/1732-olordosburonorkizetaistontafotoumarkoumpotsaristomesologgiepizografismenilithografiatouludovicolipparinibenetia. Δείτε και εδώ από τον ίδιο εικαστικό το ίδιο θέμα https://www.benaki.org/index.php?option=com_collectionitems&view=collectionitem&id=108864&Itemid=0&lang=el . Στη δεξιά πλευρά του πίνακα η γυναίκα που είναι καθιστή με την λευκή ενδυμασία είναι η Μεσολογγίτισσα Χρυσηίδα Καραγκελέ Μπαγιώργα. Δείτε για την ίδια https://www.wikiwand.com/el/%CE%93%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%83%CE%AE%CE%B4%CE%B5%CF%82 (νο 6)

Η Ανθούλα του διηγήματος παρουσιάζεται ως ένα άβουλο και δύστυχο πλάσμα.  Δείτε πώς βίωναν παιδιά και έφηβοι την πολιορκία της πόλης εδώ https://www.wikiwand.com/el/%CE%93%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%83%CE%AE%CE%B4%CE%B5%CF%82 και εδώ https://xiromeronews.blogspot.com/2013/04/blog-post_29.html . Ποια «παιχνίδια» έπαιζαν τα μικρά παιδιά; Μοιάζουν με τα δικά σας;

Συνθέστε (μετά  από τη μελέτη του διηγήματος, των γραπτών πηγών και των έργων τέχνης που σας δόθηκαν) ένα κείμενο 150 περίπου λέξεων με τα πορίσματά σας για το ερευνώμενο θέμα, τη συμμετοχή των Μεσολογγιτισσών και των παιδιών στις μάχες.

Δημιουργήστε ένα αρχείο παρουσίασης (ppt) με 7-10 διαφάνειες. Εισάγετε τις πηγές  (κείμενα και εικόνες) και τα βασικά στοιχεία του σχολιασμού σας, ώστε να το παρουσιάσετε στην ολομέλεια.

Εκτιμώμενος χρόνος: 60-65  λεπτά

Επιπλέον προαιρετική δραστηριότητα: Ζωγραφίστε αντικείμενο/ σκηνή εμπνεόμενοι/ες από όσα μελετήσατε (εκτός χρόνου προγράμματος)

Μελετήστε και κρατήστε σημειώσεις για τα επιμέρους ερωτήματα.

1. Εντοπίστε στο διήγημα και καταγράψτε τις φράσεις για τη στολή που φόρεσε η χήρα κατά την Έξοδο. Πώς τη χαρακτηρίζει ο Γ. Βλαχογιάννης;
2. Διαβάστε το σημείωμα του συγγραφέα για το διήγημα, κυρίως τις αναφορές στις αντροντυμένες Μεσολογγίτισσες. Συνδυάστε το με ό,τι αναφέρεται στο site https://www.wikiwand.com/el/%CE%93%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%83%CE%AE%CE%B4%CE%B5%CF%82 για την Τασούλα Γυφτογιάννη (νο 5). Ποιο παράδειγμα φέρνει ο συγγραφέας για το θέμα; Τι είδους πηγή είναι αυτή που καταγράφει; (πρωτογενής-δευτερογενής/ γραπτή –προφορική). Ποια είναι η αξία της;
3. Δείτε μια φωτογραφία του 20^ου αιώνα (1937). Εικονίζονται Μεσολογγίτισσες κοπέλες. https://i.pinimg.com/originals/28/b6/4a/28b64a2b3e9274638d2d5a067440df7b.jpg. Τι φοράνε; Ποια ξεχωρίζει λόγω της ενδυμασίας της;
4. Κάθε χρόνο, το Σαββατοκύριακο Λαζάρου-Βαΐων, πραγματοποιούνται οι γιορτές Εξόδου, στην Ιερά πόλη του Μεσολογγίου. Χαρακτηριστική η πομπή με παραδοσιακές φορεσιές και άρματα. Δείτε ένα σχετικό video, από τις γιορτές του 2019, προσέχοντας ιδιαίτερα τις γυναικείες παρουσίες https://www.youtube.com/watch?v=cjp6Ob-sxkI . Η μουσική επένδυση είναι σε στίχους του Σολωμού από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους.  Έχετε παρακολουθήσει ή πάρει μέρος σε αυτή; Ποια συναισθήματα σας γεννά η πομπή και οι φορεσιές;

Σε ένα κείμενο 150 περίπου λέξεων στηριγμένοι/ες στα επιμέρους στοιχεία και ερωτήματα αιτιολογήστε γιατί αντροντύθηκαν οι Μεσολογγίτισσες στην Έξοδο και οι νεότερες τα κατοπινά χρόνια. Επιλέξτε για την παρουσίαση στην ολομέλεια ένα αρχείο ppt  ή word με τα πορίσματά σας.

Εναλλακτικά:

1. Υποθέστε ότι είστε η χήρα ή η Ανθούλα του κειμένου μπροστά στη στολή και τα αρματα. Καταγράψτε συνεργατικά  ένα κείμενο μονολόγου για την καθεμιά τους με θεματική τις αποφάσεις, τα συναισθήματα, τις προσδοκίες τους. Μοιράστε ρόλους σεναριογράφου, σκηνοθέτη και ηθοποιών για τη δραματοποιημένη παρουσίαση του.
2. Υποθέστε ότι παίρνετε μέρος στην πομπή που πραγματοποιείται στο Μεσολόγγι στις γιορτές Εξόδου. Δημοσιογράφος από κανάλι πανελλήνιας εμβέλειας σας παίρνει συνέντευξη για τη στολή που φοράτε και τα συναισθήματά σας από τη συμμετοχή σας. Μοιράστε σχετικούς ρόλους.

Εκτιμώμενος χρόνος: 60-65 λεπτά

Επιπλέον προαιρετική δραστηριότητα: Ζωγραφίστε αντικείμενο/ σκηνή εμπνεόμενοι/ες από όσα μελετήσατε (εκτός χρόνου προγράμματος)