Συμμετοχή σε Σχολική Δράση

Προτείνεται σε εκπαιδευτικό τμήματος/τάξης/σχολικής μονάδας να κατευθύνει τους μαθητές/τις μαθήτριες, ώστε να συλλέξουν προφορικές μαρτυρίες για την πλατεία του Λιδωρικίου και την ονοματοδοσία της. Ο/η εκπαιδευτικός θα βρει στα συνοδευτικά έγγραφα το αρχείο «φόρμα τοπικής ιστορίας» και θα το συμπληρώσει μετά την επεξεργασία των μαρτυριών που θα συλλέξει η ομάδα των μαθητών/τριών σύμφωνα με το υπόδειγμα που περιέχεται στο αρχείο «1821-School-Project_Example». Η σχετική δράση είναι αναρτημένη στο site https://1821.digitalarchive.gr/ , όπου υπάρχουν ήδη αναρτήσεις στη θεματική ενότητα «Σχολεία|» https://1821.digitalarchive.gr/schools/.

Δραστηριότητα μετά τη συλλογή μαρτυριών 

Η προφορική μαρτυρία αποτελεί μια ιστορική πηγή. 

  1. Είναι αξιόπιστη; 
  2. Έχει αξία για την τοπική κοινότητα;

Οργανώστε έναν αγώνα λόγων χωρισμένοι σε 3 ομάδες: δύο αντιμαχόμενες και μία κριτές. Οι δύο ομάδες προετοιμάζουν την επιχειρηματολογία τους υπέρ ή μία και κατά η άλλη στα παραπάνω ερωτήματα για 20 λεπτά περίπου και παρουσιάζουν τις απόψεις τους στην ολομέλεια μιλώντας εναλλάξ. Μπορούν να ζητούν διευκρινίσεις πάνω στις απόψεις της αντίπαλης ομάδας. 1 μαθητής/τρια από την τρίτη ομάδα συντονίζει τη συζήτηση δίνοντας ίσο χρόνο και στις δύο ομάδες να αναπτύξουν τα επιχειρήματά τους. Τα υπόλοιπα μέλη της τρίτης ακούνε, καταγράφουν, θέτουν διευκρινιστικά ερωτήματα και ως κριτές αποφασίζουν ποια άποψη υπερισχύει.

Τα καταγεγραμμένα πρακτικά του αγώνα λόγων αποτελούν ένα αρχείο για τη σχολική μονάδα.

Συνολικός εκτιμώμενος χρόνος της δραστηριότητας: 2 διδακτικές ώρες

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1ο φύλλο εργασίας - ολομέλεια

Διευρευνάται/ επαναλαμβάνεται η προϋπάρχουσα γνώση: Η πολιορκία του Μεσολογγίου, η απόφαση της Φρουράς για Έξοδο και η πραγματοποίησή της το βράδυ 10 προς 11 Απριλίου 1826, τα αποτελέσματα για μαχητές/άμαχο πληθυσμό. Αν έχει εκτελεστεί η θεματική Ενότητα «Μεσολόγγι» μπορεί να γίνει σύντομη αναφορά. (10 λεπτά)

Ερευνητικό ερώτημα: Τι απέγιναν όσοι σώθηκαν; Πού κατευθύνθηκαν; Με ποια τύχη; 

Μοιράζεται φωτοτυπία του αρχείου «Κ. Αντωνόπουλος-πορεία Εξοδιτών1». Γίνεται σιωπηρή ανάγνωση από τους μαθητές/τριες ή από τον/την εκπαιδευτικό ανάλογα με την τάξη.

Δραστηριότητα 1η

Σε υδρόγειο ή χάρτη της Σ. Ελλάδας που διαθέτει η σχολική μονάδα εντοπίστε τις περιοχές που αναφέρονται στο άρθρο και αισθητοποιούν την πορεία των Εξοδιτών στα βασικά της σημεία. 

Εναλλακτικά, ανοίξτε από το google maps έναν χάρτη της Σ. Ελλάδας  όπως εδώ https://www.google.com/maps/place/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%86%CE%AD%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1+%CE%A3%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B5%CE%AC%CF%82+%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82/@38.5624721,21.6616382,10z/data=!4m5!3m4!1s0x14a0ea9462a08df7:0x100bd2ce2b980a0!8m2!3d38.6043984!4d22.7152131 εντοπίστε τις αναφερόμενες περιοχές και ενώστε τες. 

Επίσης από γεωφυσικό χάρτη ή το δορυφορικό google maps παρατηρήστε το γεωγραφικό ανάγλυφο των περιοχών. Ποια φυσικά χαρακτηριστικά έχει η διαδρομή που ακολουθήθηκε; Από πού φαντάζεστε ότι προχωρούσαν; (μονοπάτια, γεφύρια)

Εκτιμώμενος χρόνος περίπου 30 λεπτά

2ο φύλλο εργασίας - ολομέλεια /ομάδες

Μοιράζονται σε φωτοτυπίες τα αρχεία «ΑΣΤΡΑΠΟΚΑΜΑ_ κείμενο» και «Αστραπόκαμα_Σημειώσεις ΓΒΛ». Γίνεται η ανάγνωση του κειμένου από τον/την εκπαιδευτικό. Δίνονται διευκρινίσεις σε τυχόν απορίες γλωσσικές. (10 περίπου λεπτά)

Δραστηριότητα κατανόησης (κοινή)

Αντιστοιχίστε τις 2 στήλες, αφού διαβάσετε προσεχτικά το διήγημα. Οι σωστές απαντήσεις αιτιολογούνται με προφορικό λόγο.

Παράγραφοι κειμένου Πλαγιότιτλος 
 1. Δύσκολη πορεία των διασωθέντων Eξοδιτών 
Α. 1-2  2. Η ομορφιά του φυσικού τοπίου
Β. 3-8  3. Η άλωση κι ο χαλασμός 
Γ. 9-11  4. Η διάσωση της Φρουράς 
 5. Της ζωής η φλόγα 

Εκτιμώμενος χρόνος: 8  λεπτά

Δραστηριότητα 1ης ομάδας

  1. Εντοπίστε στις παραγράφους 1-2  λέξεις/φράσεις που δηλώνουν ως ψηφίδες την εικόνα του Μεσολογγιού μετά την Έξοδο. 
  2. Δείτε πάλι (από την ενότητα Μεσολόγγι) https://i.pinimg.com/originals/28/3a/54/283a5410fee78dab9501168b7b435449.jpg Η Ελληνίδα του Μεσολογγίου, μετά το 1850, συγγραφέας: Narducci Pierrot και χαράκτης Barni Giuseppe. και τον πίνακα του Βρυζάκη, Η έξοδος, https://www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painting/ta-hronia-tis-basileias-tou-othona/istoriki-zographiki/i-exodos-tou-mesologgiou-5446.html 

Συσχετίστε τις εικόνες του διηγήματος με τους πίνακες

Συνθέστε ένα κείμενο 150 λέξεων στο οποίο θα καταγράψετε την εικόνα το Μεσολογγιού μετά την άλωση και τα συναισθήματα που αναδύονται, όπως φαίνονται στις 2 πρώτες παραγράφους.

Δραστηριότητα 2ης ομάδας

  1. Διαβάστε την πορεία των Εξοδιτών στις παραγράφους 3-8 του διηγήματος. Εντοπίστε στις σημειώσεις του συγγραφέα την ίδια θεματική. Το ίδιο κάντε και στο άρθρο του Κ. Αντωνόπουλου που έχετε από προηγούμενη δραστηριότητα. Εντοπίστε τις δυσκολίες των Εξοδιτών στην πορεία τους από το Μεσολόγγι ως τα Σάλωνα υπογραμμίζοντας τες σε αυτά τα κείμενα. Σημειώστε μια λέξη /ονοματική φράση για την κάθε δυσκολία. Με τις λέξεις αυτές να δημιουργήσετε ένα συννεφόλεξο στο https://worditout.com/word-cloud/create Ποια δυσκολία κυριαρχεί; (η λέξη που είναι μεγαλύτερης γραμματοσειράς)

Δραστηριότητα 3ης ομάδας

Διαβάστε την πορεία των Εξοδιτών στις παραγράφους 3-9 του διηγήματος. Εντοπίστε στις σημειώσεις του συγγραφέα την ίδια θεματική. Το ίδιο κάντε και στο άρθρο του Κ. Αντωνόπουλου που έχετε από προηγούμενη δραστηριότητα. Εντοπίστε τις ανάγκες των Εξοδιτών στην πορεία τους από το Μεσολόγγι ως τα Σάλωνα καθώς και τις διευκολύνσεις που τους παρασχέθηκαν υπογραμμίζοντας τες σε αυτά τα κείμενα.

Συνθέστε ένα δικό σας κείμενο 150 περίπου λέξεων για τις ανάγκες των Εξοδιτών και την κάλυψη τους, συνδυάζοντας στοιχεία που ανακαλύψετε και στα τρία κείμενα. Σχολιάστε πώς αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία σήμερα τους πρόσφυγες λόγω πολεμικών συγκρούσεων και καταστροφών.

Δραστηριότητα 4ης ομάδας

Διαβάστε την πορεία των Εξοδιτών στις παραγράφους 3-9 του διηγήματος. Εντοπίστε στις σημειώσεις του συγγραφέα την ίδια θεματική. Το ίδιο κάντε και στο άρθρο του Κ. Αντωνόπουλου που έχετε από προηγούμενη δραστηριότητα (και τις σημειώσεις).

  • Εντοπίστε τις ομοιότητες για την πορεία, τις ανάγκες, τις δυσκολίες και την αντιμετώπισή τους. 
  • Βάλτε σε χρονολογική σειρά τις αναφερόμενες πηγές και δείτε πόσο απέχουν από τα γεγονότα. Το διήγημα του Βλαχογιάννη αποτελεί ιστορικό τεκμήριο ή είναι λογοτεχνική μυθοπλασία; Ποιος νομίζεται ότι ήταν ο στόχος του; 

Συνθέστε ένα κείμενο 150 περίπου λέξεων με τα συμπεράσματά σας για το πώς ο Βλαχογιάννης ένα ιστορικό γεγονός το έκανε λογοτεχνικό κείμενο.

Εκτιμώμενος χρόνος παράλληλων δραστηριοτήτων 25-30 λεπτά. Για την παρουσίαση θα εξοικονομηθούν 15-20 λεπτά από το επόμενο δίωρο.

3ο φύλλο εργασίας - ολομέλεια και ομάδες

(Θα προηγηθεί η παρουσίαση των δραστηριοτήτων του φύλλου εργασίας 2) 

Οι μαθητές/τριες έχουν μπροστά τους το κείμενο και τις σημειώσεις από το διήγημα του Βλαχογιάννη «Αστραπόκαμα». Εντοπίζουν τη ματιά τους στις 3 τελευταίες παραγράφους του κειμένου. Μοιράζεται επίσης φωτοτυπία του αρχείου «Κ. Αντωνόπουλος-πορεία Εξοδιτών- Λιδωρίκι». Γίνεται ανάγνωση από 1 μαθητή/τρια του άρθρου και από  τον/την εκπαιδευτικό του ποιήματος του Τερτσέτη. Αφήνεται λίγος χρόνος ώστε οι μαθητές/τριες να κάνουν και μια δεύτερη σιωπηρή ανάγνωση και να λύσουν τυχόν λεξιλογικές απορίες τους. (12-15 λεπτά)

Δραστηριότητα 1ης ομάδας

Κατανοούμε και αναλύουμε το απόσπασμα από το ποίημα του Τερτσέτη, με βάση τα παρακάτω σημεία και συγκρίνουμε με την αναφορά στο χορό που έχει το Αστραπόκαμα. Βοηθητικός είναι ο σχολιασμός του αρθρογράφου Κ. Αντωνόπουλου.

  1. Το απόσπασμα καταγράφει με αφήγηση ένα συμβάν. Καταγράψτε τα στοιχεία αυτής της αφήγησης (τι, ποιος, πού, πότε, κάτω από ποιες συνθήκες έγινε).
  2. Διακρίνετε τα εξωτερικά γνωρίσματα και τα ψυχικά χαρίσματα που αποδίδονται στα πρόσωπα 
  3. Εντοπίστε και καταγράψτε τις λέξεις/φράσεις για τους λόγους που στήθηκε χορός και τον αντίκτυπό του.
  4. Τι αναφέρει για τα ίδια θέματα ο Βλαχογιάννης στο  Αστραπόκαμα; 

Με τις σημειώσεις που κρατήσατε συντάξτε ένα κείμενο 150 περίπου λέξεων το οποίο θα παρουσιάσετε στην ολομέλεια

Συμπληρωματικά: Τι νομίζετε πως έλεγαν στο τραγούδι τους οι χορευτές;

Δραστηριότητα 2ης ομάδας

Αναρωτιόμαστε και ερευνούμε πώς έφτασε ως εμάς η πληροφορία για το χορό των Εξοδιτών και ποια η αξία της. 

Μελετήστε το άρθρο του Κ. Αντωνόπουλου και τις σημειώσεις που υπάρχουν στο τέλος. Κρατήστε σημειώσεις για τα παρακάτω σημεία. 

    1. Μέσα από ποια διαδρομή προσώπων και χρόνων έφτασε η πληροφορία για το χορό των Εξοδιτών σε εμάς; 
  • Με ποια στοιχεία τεκμηριώνεται η αξιοπιστία της; Λάβετε υπόψη την τελευταία παράγραφο του διηγήματος και την άποψη του Κ. Αντωνόπουλου από το ίδιο άρθρο: «Το γεγονός ότι ο Τερτσέτης και ο Βλαχογιάννης συμπίπτουν στις παρουσιάσεις τους, δεν σημαίνει απόλυτη τεκμηρίωση της ιστορικής πραγματικότητας, σημαίνει όμως πολλά για τον τρόπο που επέλεξαν και οι δύο, να μετουσιώσουν ένα ιστορικό γεγονός σε λογοτεχνικό λόγο».

Συντάξτε ένα κείμενο 150 λέξεων περίπου με τις απαντήσεις σας, ώστε να το παρουσιάσετε στην ολομέλεια.

Δραστηριότητα 3ης ομάδας

Στο διήγημα του Βλαχογιάννη αναφέρεται «η σημαία του Μεσολογγιού» (10η  παράγραφος). Το ίδιο και στο τέλος των σημειώσεών του για το «Αστραπόκαμα» αναφέρεται ο κάτοχός της.

Δείτε τη σημαία/μπαϊράκι  κατά την έξοδο, στις 10 Απριλίου του 1826, των “Ελεύθερων Πολιορκημένων” του Μεσολογγίου  εδώ http://users.sch.gr/maritheodo/history-pi/section5/images/27.htm και εδώ http://users.sch.gr/maritheodo/history-pi/section5/images/28.htm Η Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας την είχε δωρήσει στον Τούσια Μπότσαρη.

Τι νοηματοδοτεί το μπαϊράκι με τις μορφές που εικονίζονται καθώς κρατιέται κατά την έξοδο; 

Πώς χρησιμοποιείται το μπαϊράκι από το Βλαχογιάννη στο χορό των Εξοδιτών στο Λιδωρίκι;

Δραστηριότητα 4ης ομάδας

Ερμηνεία του τίτλου «Αστραπόκαμα» 

Τι σημαίνει η  λέξη; Η αναζήτηση στο ηλεκτρονικό λεξικό https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%80%CF%8C%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CE%B1+&loptall=true&dq= δεν έφερε αποτέλεσμα.

Η λέξη φαίνεται σύνθετη: αστραπή + κάμα 

Πηγαίνετε https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%BA%CE%AC%CE%BC%CE%B1+&dq= και αποθηκεύστε τις 2 πρώτες λέξεις και τη σημασία τους 

Πηγαίνετε και https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%B1*&loptall=true&dq= και αποθηκεύστε πάλι.

  1. Μπορείτε να δώσετε μια δική σας ερμηνεία για τη λέξη, αφού δεν υπάρχει στο λεξικό; 
  2. Προσπαθήστε να την συνδέσετε με το νόημα/ σκοπό του κειμένου.

Δραστηριότητα προαιρετική

Ζωγραφίστε αυτόν τον χορό στηριγμένοι στα στοιχεία του ποιήματος.

Εκτιμώμενος χρόνος εργασίας των  παράλληλων δραστηριοτήτων: 25-30 λεπτά

Παρουσίαση στην ολομέλεια: 20 λεπτά

Αναστοχασμός

Οι δημιουργίες των μαθητών/τριών (αρχεία doc,  κολάζ, συννεφόλεξο, φωτογραφίες, ζωγραφικά έργα )  δημοσιοποιούνται (πχ στην ιστοσελίδα του σχολείου) και αποτελούν ένα δικό τους βιωματικό αρχείο, ανάλογο με αυτό που οραματίστηκε και υλοποίησε ο Γ. Βλαχογιάννης- σε διαφορετική τάξη μεγέθους.

Πατήστε στην παρακάτω εικόνα για να κατεβάσετε τα φύλλα εργασίας σε μορφή pdf.